شرکت همراه اول با سه اقدام مهم درصدد قبضه بازار USSD در کشور است.
به گزارش بانکینا، بازار USSD در کشور از حدود سال ۸۹ از سوی شرکت‌های PSP پایه‌گذاری شد و در این روند به دلیل این‌که بستر کدهای دستوری را اپراتورها در دست داشتند به دنبال شرکت‌های پرداخت الکترونیک وارد این بازار شدند.
پرداخت قبوض، خرید انواع شارژ تلفن‌های همراه از خدماتی بود که از ابتدای راه اندازی این سرویس با کدهای USSD به مردم عرضه می شد و به تدریج خرید کالا و خدمات و همچنین مانده گیری به خدمات این سرویس افزوده شد و تمام این خدمات تنها با شماره‌گیری کدهای دستوری مختلف با تلفن همراه قابل انجام بود. البته در آبان ماه سال ۹۴ به دلایل امنیتی بانک مرکزی خرید کالا و خدمات از بستر کدهای USSD را متوقف کرد و از این تاریخ به بعد بستر USSD بیشتر به‌منظور پرداخت قبض، خرید انواع شارژ و بسته‌های اینترنتی تلفن همراه و مانده گیری به کار گرفته شد که به دلیل فرهنگ‌سازی، سهولت استفاده و همچنین تبلیغات گسترده بانک‌ها، شرکت‌های پرداخت و همچنین دیگر شرکت‌های فعال در این بخش با استقبال مردم مواجه شده است.
آغاز انحصارطلبی اپراتور با تأسیس شرکت جیرینگ
به اعتقاد کارشناسان، اپراتور همراه اول بعد از تشکیل بازار USSD بااطلاع از سودآوری و استقبال از این بازار در میان مردم، انحصارطلبی در آن را با تأسیس شرکت پرداخت اول کیش یا همان جیرینگ در اسفندماه سال ۸۹ و ارائه محصول USSD این شرکت یعنی ستاره ۷ به بازار و الزام شرکت‌های پرداخت الکترونیک به همکاری با شرکت جیرینگ آغاز کرد.
شرکت‌های پرداخت الکترونیک در این روند برای فعالیت در بازار USSD مجبور به همکاری با شرکت جیرینگ از زیرمجموعه‌های همراه اول شدند و این شرکت درازای اجاره سر کد یا به‌اصطلاح سر خط به شرکت‌های PSP به صورت سالانه از آن‌ها مبلغ میلیاردی اخذ کرد، همچنین درصد بالایی از کارمزد شاپرکی به ازای هر تراکنش از این بستر را نیز به خود اختصاص داد که شرکت‌های پرداخت به دلیل رقابت با یکدیگر به این روند ناعادلانه که با روش دیگر اپراتورها متفاوت بود، تن دادند.
همچنین شرکت همراه اول در اقدامی بعدی در اسفندماه سال ۹۴ با تأسیس شرکت ستاره درخشان همراه کیش و عرضه کد ستاره ۱ فعالیت کدهای دستوری خود در بازار USSD را توسعه داد و با انواع تبلیغات پیامکی که به‌صورت انحصاری در اختیار این شرکت قرار دارد سعی در تغییر مسیر تراکنش‌های کدهای دیگر شرکت‌های پرداخت الکترونیک به کدهای خود، کرد.
اقدامات شتاب‌دهنده یک اپراتور برای انحصار در بازار USSD
به گفته کارشناسان، این اپراتور در سال ۹۶ با شتاب بیشتر موج گسترده‌ای از انحصارطلبی خود در بازار کدهای دستوری را آغاز کرد زیرا این بازار در سال ۹۶ به اوج بلوغ خود رسیده و این شرکت با انحصارطلبی در این بازار می‌تواند نتیجه تمام زحماتی که بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت بافرهنگ سازی و تبلیغات گسترده در کشور رواج داده‌اند را به‌یک‌باره از آن خود کند و خود را به بازیگر اصلی و حتی تعیین‌کننده در کارمزد این بازار تبدیل کند.
اولین اقدام که بسیار آرام و در سکوت صورت گرفت تأسیس شرکت سهامی خاص کسب‌وکار توسکا در تاریخ ۱۶ مهرماه سال ۹۶ و عرضه ستاره ۳ به بازار کدهای USSD بود.
در همین روزها نیز اقدام دیگری که شرکت جیرینگ به‌عنوان نماینده همراه اول انجام داد، سخت کردن شرایط برای تمدید قراردادها با شرکت‌های PSP به‌منظور استفاده از بستر اپراتور در کدهای USSD بود. بدین‌صورت که کف مبلغ قرارداد در سال اول افزایش و در سال دوم نیز این رقم با ۲۰ درصد افزایش همراه کرد که این شرایط با اعتراض دسته‌جمعی مدیران صنعت پرداخت در عدم تمدید قراردادها تا تعدیل شرایط انجامید و این تصمیم با ارسال نامه از سوی مدیرعامل شرکت شاپرک در تاریخ ۲۵ مهرماه به مدیرعامل جیرینگ اعلام شد.
همزمان با این تصمیم مدیران شرکت‌های PSP، صداوسیما در نامه‌ای به تاریخ ۲۶ مهرماه به مدیران شرکت‌های صنعت پرداخت و دیگر شرکت‌های فعال در این بخش ابلاغ شد از واگذاری تبلیغات تلویزیونی خدمات ارزش‌افزوده VAS به شرکت توسکا و قرارداد با این شرکت از ۲۶ مهرماه خبر داد.
در این نامه آمده بود: احتراماً طبق بخش‌نامه شماره ۲۵۵۸۳/۹۸۵۱ مورخ ۲۵ مهرماه سال جاری که متضمن تائید معاون منابع مالی و سرمایه انسانی است به استحضار می‌رساند: از این به بعد کلیه برنامه‌ها و طرح‌های مشارکتی در حوزه خدمات ارزش‌افزوده (VAS) و تمامی سرویس‌های پیرامون آن، باید به شرکت توسکا ارجاع و پس از دریافت مجوز همکاری و نامه تائیدیه آن شرکت نسبت به اجرای مشارکت فی‌مابین اقدام شود. بدیهی است که تمام قراردادها و مصوبات قبلی از تاریخ ۲۶ مهرماه کان لم یکن تلقی می‌شود.
بنا بر گفته‌های شرکت‌های پرداخت و دیگر شرکت‌های فعال در این بخش قیمت‌ها برای تبلیغات تلویزیونی در توسکا به نسبت قبل با ۱۰۰ تا ۳۰۰ درصد افزایش قیمت مواجه شده که به‌صورت عملی تبلیغات تلویزیونی برای دیگر شرکت‌ها در این بخش را ناممکن کرده است واز تاریخ مذکور به بعد در شبکه های مختلف تلویزیونی تنها تبلیغات ستاره ۱ و بخصوص ستاره ۳ به صورت مکرر پخش می شود.
اپراتور همراه اول در آخرین حرکت خود نیز تخفیف تجاری خرید شارژ الکترونیکی مستقیم تلفن همراه توزیع‌کنندگان لایه اول را یک درصد کاهش داد که منجر به کاهش درآمد شرکت‌های پرداخت از این بخش و نشان از اقدام این اپراتور در حذف توزیع‌کنندگان خود دارد.
انسجام و دور اندیشی مدیران صنعت پرداخت الزامی است
کارشناسان این صنعت معتقدند، تمام این اقدامات بیانگر این امر است که اپراتور همراه اول قصد دارد شرکت‌های پرداخت را که بازار USSD را در کشور ایجاد و توسعه دادند را کنار بزند و آن‌ها را تنها وادار به ارائه زیرساخت به کدهای رند شرکت های وابسته به خود کند که این مهم تنها با دوراندیشی مدیران صنعت پرداخت با یکدیگر و اتحاد آن‌ها در عدم تمدید قراردادها با شرکت جیرینگ و همچنین ارائه ندادن سرویس به کدهای وابسته به همراه اول محقق نمی شود. واضح است که اگر این انسجام در میان مدیران شرکت های PSP به وجود نیاید بدین معنا است که بازار پرداخت از بستر کدهای های USSD را با دستان خود به اپراتور همراه اول واگذار کرده اند.
درست است که با قطع شدن کدهای دستوری شرکت‌های پرداختی که سهم بزرگی در این بازار دارند، ممکن است در ابتدای امر تعداد تراکنش های آنان با روند کاهش موقتی از بستر USSD مواجه شود اما به طور قطع این کاهش به دیگر بسترها این شرکت ها تغییر مسیر می دهد ولی در بلند مدت نتایجی به دست می آید که تمام صنعت ئرداخت را منتفع می کند. اتحاد مدیران شرکت های PSP در تمدید نکردن قراردادها با شرکت جیرینگ و از آن مهم تر ارائه ندادن سرویس به کدهای وابسته به این اپراتوربسیار زود و حتی کمتر از یک ماه منجرب می شود همراه اول و شرکت های وابسته به این اپراتور از مواضع خود کوتاه آمده وبه منظور از دست ندادن بازار در رقابت به اپراتورهای دیگر از جمله ایرانسل، شرایط شرکت‌های پرداخت را بپذیرند در صورتی که اگر روند تن دادن به شرایط شرکت جیرینگ و ارائه سرویس به کدهای همراه اول در شرکت های پرداخت الکترونیک به دلیل حفظ جایگاه در آمارهای شاپرک و به دست آوردن سهم ناچیز کارمزد شاپرکی تراکنش‌ها ادامه یابد بزودی این اپراتور به بازیگر اصلی بازار USSD در صنعت پرداخت، تبدیل می‌شود و که شرکت های پرداخت الکترونیک و دیگر بازیگران این بازار باید تابع شرایط این شرکت باشند.
همراه اول رقیب جدی شرکت‌های پرداخت در بازار USSD
به اعتقاد کارشناسان جای تاسف دارد که مدیران شرکت های PSP تنها یکدیگر را رقیب هم می دانند و به منظور به دست آوردن سهم بیشتری از بازار USSD با شرکت های زیر مجموعه همراه اول حتی با چشم پوشی از درصد بالایی از سود خود، همکاری می کنند در صورتی که در حال حاضر تنها رقیب جدی شرکت های پرداخت، خود اپراتور همراه اول است.
این اپراتور با اقداماتی که تاکنون انجام داده نشان داده که زیرک و سیاستمدار است و ممکن است اگر با شرکت‌های بزرگ پرداخت الکترونیک که سهم عمده بازار USSD رادارند به تفاهم نرسد به سراغ شرکت‌های دیگر PSP که سهم کمتری از این بازار را دارند برود و با دادن پیشنهادهای مختلف و تخفیفات متنوع همکاری با این شرکت‌ها را به منظور ارائه سرویس به کدهای خود را در دستور کار قرار دهند.
نکته ای که مدیران دوراندیش صنعت پرداخت باید در نظر بگیرند این است که در این روند تنها اتحاد و انسجام آن ها با یکدیگر منجر به عقب‌نشینی این اپراتور از مواضع خود و حفظ جایگاه شرکت‌های پرداخت در بازار USSD می‌شود. وتمام مدیران شرکت های PSP این نکته مهم را از سوابق همکاری این اپراتوردر نظر بگیرند که همراه اول و شرکت های وابسته به آن، همکاران خود را بعد از رسیدن به اهدافشان ناامید می‌کنند و بهترین مثال در این بخش اقدامات این شرکت در حذف توزیع‌کنندگان لایه اول با کاهش یک درصدی تخفیف تجاری خرید شارژ الکترونیکی مستقیم تلفن همراه و ادامه این روند است.
به گفته فعالان این صنعت، دور از ذهن نیست زمانی که این اپراتور به دلیل رقابت مخرب شرکت‌های پرداخت با یکدیگر به بازیگر اصلی و تعیین‌کننده بازار USSD تبدیل شد و شرکت‌های پرداخت را وادار به ارائه زیرساخت به کدهای خود کرد و عمده این بازار را در دست گرفت، پارا را فراتر گذاشته و به‌تدریج درصد کارمزد شاپرکی شرکت های PSP که به کدهای وابسته به این اپراتور سرویس ارائه می دهند را کاهش و حتی زمانی فرابرسد که برای شرکت‌های PSP شرط و شروط تعیین کند که آن زمان دیگر مقابله با این بازیگر بسیار سخت و حتی ناممکن می شود.
بر اساس این گزارش، کارشناسان صنعت پرداخت به مدیران شرکت های پرداخت الکترونیک کشور توصیه می کنند که اینک که فرصت به منظور تعدیل شرایط با اپراتور و شرکت های وابسته به آن فراهم شده با اتحاد و حرکت منسجم از این فضا به منظور حفظ و رسیدن به جایگاه واقعی خود در بازار USSD بهره برداری کنند و با اقدامات مخرب، رقیب خود را قدرتمند تر نسازند.
در گزارش بعدی بررسی خواهیم کرد درصورتی‌که شرکت‌های پرداخت قراردادهای خود را با شرکت جیرینگ تمدید نکنند و از ارائه سرویس به کدهای همراه اول در بازار USSD خودداری کنند، تراکنش‌های این بخش به کدام بازارها حرکت می‌کند.
منبع: ایبِنا
