امروزه فنآوری اطلاعات اثرات شگرفی بر صنعت بانکداری داشته است. بانک‌ها و مؤسسات مالی نیز حضور خود را با اهداف گوناگون در عرصه های تکنولوژی نوین تثبیت کرده‌اند. بطوریکه اکنون استفاده از فنآوری‌های نوین در نظام بانکی به یک ضرورت انکارناپذیر تبدیل شده است. اما بانکداری الکترونیکی چه تاثیری بر میزان سوددهی بانک‌ها دارد؟
به گزارش بانکینا، با توجه به تحولات شگرف در حوزه فنآوری اطلاعات در سال‌های اخیر، روش‌های بانکداری سنتی به طور کامل متحول شده است. گستردگی این تغییرات به اندازه‌ای بوده که به بازارهای پولی و مالی نیز تأثیر گذاشته و مسبب فراهم شدن تسهیلاتی برای مشتریان بانک‌ها شده است.
بانک‌ها به‌عنوان بنگاه‌های اقتصادی، همواره در تلاش هستند تا سود را به حداکثر رسانده و هزینه‌ها را کاهش دهند. فنآوری اطلاعات یکی از ابزارهایی است که می‌تواند بانک‌ها را در جهت کاهش هزینه، کمک نمایند. فعالیت‌های بانکی، مانند دریافت صورت حساب، انتقال پول و خرید از طریق اینترنت، سبب کاهش هزینه می‌شوند.
به‌عنوان مثال، استفاده از دستگاه‌های خودپرداز، به افزایش دقت در معاملات، کاهش حجم فعالیت به ازای هر کارمند و افزایش بهره‌وری و سودآوری منجر خواهد شد و مهم تر از همه صرفه‌جویی در زمان برای مشتریان و بانک را به دنبال دارد.
در این خصوصی با وجود پیشرفت‌های خدمات پولی الکترونیکی و ابزارهای پرداخت در کشور، در استفاده از سامانه های یکپارچه اطلاعاتی برای الکترونیکی کردن تعاملات درون بانکی و بین‌بانکی و اتصال برخط مشتریان به بانک، سیستم بانکی در آغاز راه قرار دارد. لذا به نظر میرسد فنآوری اطلاعات آنچنان که بایسته، نتوانسته است باعث کاهش هزینه‌ها و ارزانتر شدن خدمات بانکی و نیز حذف رویه‌های سنتی نظیر توسعه شعب فیزیکی بانک‌ها و استفاده از اسکناس و پول نقد شود.
در دهه‌های اخیر نظام بانکی همانند اکثر تأمین کنندگان خدمات، به سرعت به سمت سرمایه‌گذاری بر روی فنآوری‌های نوین، به‌عنوان راهی برای کنترل هزینه‌ها، جذب مشتریان جدید و تحقق انتظارات مشتریان روی آورده و استفاده از این فنآوری‌ها را به‌عنوان یک ضرورت راهبردی در دستور کار خود قرار داده است.
توسعه صنعت انفورماتیک، باعث ایجاد تغییرات عمده‌ای در شکل پول و سیستم‌های خدمات در عرصه بانکداری شده و از طریق ظهور و توسعه بانکداری الکترونیکی پدیده‌های جدیدی با عناوین بانکداری خانگی، تلفن بانک، بانکداری از راه دور، بانکداری اینترنتی، دستگاه‌های خودپرداز، پایانه‌های فروش، پایانه شعب، بانکداری مجازی و شعب آنلاین به وجود آورده است.
در ایران نیز همه بانک ها درک کرده اند که امروزه برای باقی ماندن در بازار رقابتی، باید به نوعی خدمات الکترونیکی بانکی به مشتریان ارائه دهند تا بتوانند رضایت مشتریان خود را (اصلی حائز اهمیت در سیستم تجارت الکترونیک)، فراهم آورند.
در همین راستا حامد صادقی و نرجس حیدرزاده در پژوهشی که در فصلنامه روند بانک مرکزی منتشر شده است به بررسی تاثیر بانکداری الکترونیکی بر بانک‌های خصوصی ایرانی پرداخته‌اند. هدف از این پژوهش آن است که با استفاده از شاخص های اصلی بانکداری الکترونیکی (از قبیل پایانه‌های فروش (POS)، دستگاه‌های خود پرداز (ATM) و پایانه شعب (PINPAD)) به بررسی تأثیر آنها بر سودآوری بانک‌های منتخب خصوصی ایران پرداخته شود.
یکی از مهم‌ترین دلایل انجام این پژوهش، فضای رقابتی موجود بین بانک‌های کشور (به ویژه بانک های خصوصی) بوده که سرمایه عظیمی در اختیار آنهاست و میزان سودآوری آنها بسیار حائز اهمیت است که با در نظر گرفتن سیاست‌های اصل ۴۴ و اقتصاد مقاومتی رنگ و بوی جدی‌تری به خود می‌گیرد.
یافته‌های این پژوهش حاکی از ان است که بین بانکداری الکترونیکی و سود بانک‌های خصوصی در ایران رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. بطوریکه به ازاء یک واحد افزایش در بانکداری الکترونیکی ۰.۰۲۳ واحد بر سودآوری بانک‌های خصوصی افزوده می‌شود. اگرچه این میزان چندان بالا نیست ولی بیانگر آن است که بانکداری الکترونیکی نه تنها هزینه‌ای برای بانک‌ها ندارد بلکه سود آنها را نیز افزایش میدهد.
با توجه به نتایج دیگر پژوهش‌های داخلی و خارجی در این باره می‌توان نتیجه گرفت که قطعا بانکداری الکترونیکی تاثیر مثبت بر میزان سود بانک‌ها دارد و موجب افزایش سودآوری آنها می‌شود. البته در برخی پژوهش‌ها مشاهده شده است که این تاثیر پس از گذشت چند سال از استفاده از ابزارهای نوین بانکی و گسترش بانکداری الکترونیکی رخ داده است. بنابراین تاثیر مثبت گسترش بانکداری الکترونیکی بر سود بانک‌ها دیر یا زود رخ خواهد داد و آنها از نتایج سرمایه‌گذاری خود منتفع خواهند شد.
نتیجه قابل تامل دیگری که این پژوهش داشته است ان است که بانکداری الکترونیکی با میزان بازدهی دارایی‌های بانک‌ها نیز رابطه مستقیم و معناداری دارد. بدین معنا که با گسترش بانکداری الکترونیکی میزان بازدهی دارایی‌های مختلف بانک‌ها نیز افزایش یافته است. در همین راستا نتایج این تحقیق علمی نشان داد که بانکداری الکترونیکی رابطه مستقیم و معناداری با نرخ بازدهی حقوق صاحبان سهام بانک‌های منتخب خصوصی کشوردارد و با گسترش بانکداری الکترونیکی، بازدهی سهام آنها افزایش یافته است.
با توجه به نتایج این پژوهش که در راستای دیگر پژوهش‌های داخلی و خارجی است بانک‌های کشور نباید نگاه هزینه ای به بانکداری الکترونیکی داشته باشند. مدیران بانک‌ها با سرمایه‌گذاری در بانکداری الکترونیکی می‌توانند سودآوری بانک را افزایش دهند و به بهبود وضعیت بانک خود کمک کنند. بنابراین در شرایط فعلی که برخی از بانک‌ها با مشکلات متعددی مواجه هستند و دچار کمبود منابع شده‌اند بانکداری الکترونیکی می‌تواند ابزاری مناسب برای کاهش مشکلات آنها و بهبود میزان سود سالیانه آنها باشد.
