کارمزد یکی از مسائل مهم در صنعت پرداخت الکترونیکی است که در کشور ما وضعیت مناسبی ندارد. کارشناسان بانکی معتقدند که ادامه شرایط فعلی و عدم اصلاح نظام پرداخت ممکن است منجر به ورشکستگی PSP ها شود.
به گزارش بانکینا، مسئله کارمزد خواهی یکی از آن مسائل پیچیده‌ای که در این سال‌ها در صنعت پرداخت الکترونیکی ریشه دوانده است و بسیاری از کارشناسان بانکی معتقدند که در صورت ادامه با همین روند ممکن است باعث ورشکستگی PSP ها شود.
برای اطلاع بیشتر از چندوچون پدیده نگران‌کننده کارمزد خواهی به سراغ صادق فرامرزی مدیرعامل شرکت کارت اعتباری ایران کیش رفتیم تا با نگاهی عمیق‌تر و از طریق یکی از فعالان اصلی صنعت پرداخت الکترونیکی با علل پیدایش این پدیده و راه‌های برطرف کردن آن آشنا شویم.
فرامرزی البته در این مصاحبه اشاراتی هم به پروژه‌هایی که توسط ایران کیش انجام شده و خدمات جدیدی که توسط این شرکت انجام شده دارد که آگاهی از آن‌ها خالی از لطف نیست.
به نظر شما آیا وضعیت فعلی صنعت پرداخت مطلوب است و با توجه به مشکلاتی که برای بانک‌ها درزمینهٔ کارمزد وجود دارد و نیز با نظر به وابسته بودن حیات PSP ها به بانک‌ها، این وضعیت را در آینده چطور پیش‌بینی می‌کنید؟
یکسری از اهرم‌ها در هر تجارتی تعیین‌کننده هستند و وقتی وزن برخی از آن‌ها بیش‌ازاندازه شود و بودونبود آن تجارت به آن اهرم خاص وابسته شود وضعیت خوب و مطلوب برای آن تجارت معنی نمی‌دهد. وضعیت مطلوبی که امروزه عنوان می‌شود که در خصوص PSP ها وجود دارد به‌شدت به قوانین بالادستی وابسته است.
فراموش نکنید که برای مدتی کارمزد قطع شده بود که باعث شد PSP ها به‌شدت متضرر شوند و حالا هم با بازگشت مبحث کارمزد وضع آن‌ها بهبودیافته است. بنابراین وضعیت مطلوبی که می‌گویند در صنعت PSP وجود دارد بیشتر حالت ریسکی دارد و وضعیتی نیست که برد برد بوده و تمام اجزای آن برنده باشند.
اگرچه این روزها بانک‌ها می‌گویند که از قضیه کارمزد متضرر می‌شوند اما در جای دیگر افزایش درآمد خودپرداز دارند و کاهش هزینه صادرکنندگی که حداقل برای بانک‌هایی که تعداد خودپرداز و کارت صادره زیاد دارند جمع جبری درآمد و هزینه کمتر از آن چیزی است که به‌عنوان هزینه کارمزد پذیرندگی و درآمد PSP ها عنوان می‌شود.
در حال حاضر شاهد آن هستیم که بانک‌ها اقدام به افزایش دستگاه‌های خودپرداز خود کرده‌اند و علت آن نیز همین سودی است که از قضیه کارمزد نصیبشان می‌شود؛ اما این که قضیه پرداخت کارمزد توسط بانک‌ها درست است یا غلط، کاملاً مشخص است که رویه جاری در دنیا این‌گونه نیست.
از سوی دیگر این‌که بخواهیم کارمزد را به سمت پذیرنده ببریم هم به‌سادگی در کشور ما شدنی نیست.
به‌هرحال این دیواری است که از ابتدا کج بالا رفته و به همین علت هم نمی‌توان از رگولاتور راه‌حل قطعی و یک‌شبه انتظار داشت لذا انجام اصلاحات کار بسیار سختی است نقشه راه کامل می‌خواهد و همدلی همه‌جانبه همه ارکان صنعت پرداخت اعم از بانک مرکزی، شاپرک، PSP ها، بانک‌ها و سایر ذی‌نفعان را طلب می‌کند.
با این شرایط به نظر می‌رسد که PSP ها باید باهم به جمع‌بندی واحد برسند، همگی از پرداخت کارمزد به پذیرنده خودداری کنند، چرا این اتفاق تاکنون نیفتاده است؟
قبول دارم که این جنبه اتحاد در بین PSP ها به قوتی که باید باشد نیست، ولی باید تلاشمان را در تقویت صنفی که درواقع شاپرک به وجود آورده و رهبری آن با اوست انجام دهیم. در حقیقت باید هر چه سریع‌تر با هماهنگی بیشتر و با مدیریت واحد شرکت شاپرک این عارضه‌های مخربی که به وجود آمده را ریشه‌کن کنیم.
پدیده کارمزد خواهی که اخیراً به خواستن حتی بالاتر از همه درآمد هم منجر شده عاقبت نامطلوبی دارد که متأسفانه بسیار با سرعت در حال ریشه دواندن است. به نظر من دریافت کارمزد از پذیرنده نهایی باید هر چه سریع‌تر آغاز شود و معتقدم درگاه‌های اینترنتی بهترین محل برای شروع آن است. چراکه بخش بزرگی از سهم این کارمزد خواهی‌ها در این طیف وجود دارد.
در خصوص دستگاه‌های کارت‌خوان نیز من فکر می‌کنم که راه‌حل این باشد که از یک عددی پایین‌تر باید پرداخت کارمزد به عهده صاحب کارت باشد و راهکار نیز برای فرد دارنده کارت می‌تواند در نظر گرفته شود.
به این معنی که اگر راضی نیست می‌تواند خریدهای خرد خود را از طریق پول نقد انجام دهد همچنین استفاده از کیف پول الکترونیکی نیز می‌بایست مدنظر قرار گیرد تا در تراکنش‌های خرد به‌جای پول نقد یا کارت‌بانکی مورداستفاده قرار گیرد.
در بازار رقابتی ناسالمی که بین PSP ها وجود دارد کارمزد دادن یکی از خطوط قرمزی است که اگر از آن عبور نکنید PSP های دیگر با انجام این کار عملاً شما را در رقابت جا می‌گذارند.
PSP ها مرتب به دنبال رشد در رنکینگ در میزان جذب تراکنش هستند چراکه رنکینگ در تعداد تراکنش و حتی تعداد کارت‌خوان نصب شده تبدیل به ارزش شده است که قطعاً با توجه به شرایط فعلی و جنس تراکنش‌ها این گونه نیست.
می‌دانید که شاپرک اعلام می‌کند که PSP ها درزمینهٔ تراکنش‌ها و نیز درزمینهٔ تعداد دستگاه کارت‌خوان اول هستند یا نه و این لیست شاپرک در خصوص رتبه‌بندی PSP ها برای تمام بانک‌ها هم ارسال می‌شود و بر همین اساس نیز PSP ها رتبه‌بندی می‌شوند و بانک‌ها بر اساس همین رتبه‌بندی از ما تعداد بیشتر تراکنش‌ها را نسبت به رقبایمان درخواست می‌کنند.
از طرف دیگر اما حاشیه سود PSP ها قاعدتاً قابل‌انتشار نیست، میزان هزینه کرد PSP جهت رشد تراکنش آن‌هم به هر قیمتی قابل‌تشخیص نیست لذا این رشد رنکینگ خیلی وقت‌ها با رشد بهره‌وری نسبت عکس دارد.
فکر می‌کنید که راه‌حل چه باشد؟ آیا بانک مرکزی می‌تواند در این زمینه کاری کند؟
تصور نمی‌کنم صرف این کار اقدام دستوری از رگولاتور کار درستی باشد باید نقشه کاملی طرح‌ریزی و فرض شود که احتمالاً برخی از شرکت‌ها راه‌های خودشان را همچنان ادامه خواهند داد. باید نقشه به‌گونه‌ای باشد که به‌مرور آنچه پی‌ریزی شده به‌جای درست خود برگردد. قبول دارم سخت است اما چاره‌ای نیست باید انجام شود.
نکته‌ای که در خصوص رشد در رنکینگ برای PSP ها وجود دارد آن است که این رشد رنکینگ انتظارات را بالا می‌برد و این توقع ایجاد می‌شود که نرخ سود می‌بایست بالا رود. وقتی‌که یک PSP می‌آید و بیش از درآمدش برای جذب تراکنش هزینه می‌کند معلوم می‌شود که هدفش فقط ایجاد تراکنش است و درآمدزایی برایش اهمیتی ندارد.
بازار کارت‌خوان‌های الکترونیکی را در حال حاضر چگونه می‌بینید؟
خیلی وقت است که این بازار اشباع‌شده برخلاف بسیاری از رقبای ما، من فکر می‌کنم حالا دیگر نباید روی کارت‌خوان تمرکز کرد.
پس با این شرایط تمرکز خود را بر روی چه خدمتی می‌گذارید؟
پروژه آسان خرید تجارت پروژه بسیار بزرگی است که کامل‌ترین سرویس فروش و خرید اعتباری است که توسط ایران کیش و بانک تجارت به‌صورت مشترک راه‌اندازی شده است و توافق فروشنده و خریدار را تبدیل به یک معامله قانونی می‌کند تمرکز ما در حال حاضر روی این پروژه است.
از چه زمانی این پروژه را رونمایی کردید؟
هفته پیش این رونمایی انجام شد.
درزمینهٔ کارت به کارت و NFC چه‌کاری انجام داده‌اید؟
با شش بانک برای کارت به کارت از طریق اپلیکیشن‌مان به توافق رسیده‌ایم و داریم رویش کار می‌کنیم. درزمینهٔ NFC نیز ما ۵۰۰ هزار کارت‌خوان باقابلیت خوانش NFC داریم و اگر این پروژه بیاید ما بزرگ‌ترین بستر را در اختیار خواهیم داشت.
منبع: هفته‌نامه عصر ارتباط
