امروزه بانکداری الکترونیک با محوریت فناوری و صنعت در حوزه پرداخت و با اتکا به توان داخلی و بهره‌گیری هوشمندانه از دانش و تجربه جهانی، جایگاه استراتژیکی در نظام بانکی کشور کسب کرده است.
به گزارش بانکینا به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، واحدهای فناوری بانک مرکزی و شبکه بانکی کشور با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین به دنبال پوشش طیف کاملی از خدمات تسویه و پرداخت، از زیرساخت تا خدمت‌رسانی به مشتری نهایی و ارتقای جایگاه نظام پرداخت در ایران و رسیدن به تراز کشورهای پیشرو هستند. در ادامه انتشار عملکرد بانک مرکزی به مناسبت دهه فجر امروز مهم ترین اقدامات و عملکرد در حوزه فناوری‌های نوین اشاره میشود:
راه‌اندازی سامانه‌های مبتنی بر فناوری‌های نوین در یک سال گذشته
– تکمیل طرح ملی انتقال حساب‌های دولتی در قالب استقرار سامانه بانکداری متمرکز بانک مرکزی (نسیم)، اتصال آن به سامانه‌های ملی پرداخت و ایجاد اماکن صدور حواله‌های الکترونیکی از طریق ابزار پرداخت “بانکواره” برای خزانه‌داری معین استان‌ها در کنار شخصی‌سازی چک‌های دولتی
– ایجاد پایگاه داده متمرکز اطلاعات بانکی، نظام هویت الکترونیکی بانکی (نهاب)
– راه‌اندازی و پیاده‌سازی سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک (صیاد) به عنوان گام مهمی در اعتبارسنجی یکپارچه، کنترل دقیق اهلیت متقاضی دسته چک پیش از صدور و استعلام وضعیت عملکرد صادرکننده چک توسط گیرنده آن
اقدامات بانک مرکزی در حوزه نظام تسویه و پرداخت الکترونیک کشور
سامانه تسویه ناخالص آنی (ساتنا)، پایاپای الکترونیکی (پایا)، شبکه تبادل اطلاعات بین‌بانکی (شتاب) و شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی (شاپـرک) سه سامانه فعال برای پوشش انواع خدمات بانکداری الکترونیـکی در کشور هستند که از گذشته تا امروز خدمات گسترده‌ای را به مشتریان نظام بانکی کشور ارائه کرده اند. پیش‌بینی میشود رشد متوسط تعداد تراکنش‌های ساتنا، پایا و شتاب از سال ۱۳۹۲ تا سال ۱۳۹۶ با فرض حفظ روند شش‌ماهه اول سال ۱۳۹۶ تا پایان سال به ترتیب بالغ بر ۱۱۲ درصد، ۱۹۳ درصد و ۱۶۵ درصد خواهد بود. تعداد تراکنش‌های فوق، در شش‌ماهه اول سال ۱۳۹۶ به ترتیب بالغ بر ۵ میلیون، ۱.۲ میلیارد و ۱۲.۶ میلیارد بوده است.
همچنین، بر اساس آخرین اطلاعات، در نیمه اول سال ۱۳۹۶، تعداد و مبلغ تراکنش‌های مبادله شده از طریق سامانه حواله الکترونیکی بین‌بانکی (سحاب) به‌عنوان یکی از سامانه‌های تحت شتاب به ترتیب از رشدی حدود ۱۸ درصد و ۱۶ درصد نسبت به پایان سال قبل برخوردار بوده‌اند. پیش‌بینی میشود تعداد و ارزش انتقال کارت به کارت مشتریان از طریق سامانه سحاب طی بازه چهارساله مورد اشاره با فرض حفظ روند شش‌ماهه اول سال ۱۳۹۶ تا پایان سال ۱۳۹۶ به ترتیب از رشد متوسطی معادل ۲۱۲ درصد و ۲۰۴ درصد برخوردار باشد. تعداد و مبلغ تراکنش‌های مذکور در نیمه اول سال ۱۳۹۶ بیش از ۸۰۰ میلیون تراکنش معادل ۶ میلیون میلیارد ریال بوده است.
علاوه بر این، طی دوره چهارساله ۱۳۹۶-۱۳۹۲ با فرض حفظ روند شش‌ماهه اول سال ۱۳۹۶ تا پایان سال، تعداد و ارزش تراکنش‌های پردازش شده در شاپرک (شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی) به ترتیب از رشد متوسطی معادل ۲۰۹ درصد و ۱۵۶ درصد برخوردار خواهد بود. تعداد و مبلغ تراکنش‌های مذکور در نیمه اول سال ۱۳۹۶ قریب به ۸ میلیارد تراکنش به ارزش بیش از ۸ میلیون میلیارد ریال بوده است.
توسعه ابزارها و تجهیزات پرداخت الکترونیکی
در جدول (۵) تعداد تجهیزات پرداخت الکترونیکی و متوسط رشد سالانه آن برای دوره زمانی ۱۳۹۵-۱۳۹۲ نشان داده شده است. ملاحظه میشود که ارقام متوسط رشد سالانه تعداد ابزارهای پرداخت الکترونیکی طی این دوره همواره مثبت بوده است؛ به طوری‌که طی چهار سال گذشته متوسط رشد کارت بانک‌ها ۱۶.۹ درصد، خودپردازها ۱۲ درصد، پایانه‌های فروش ۱۸.۳ درصد و پایانه‌های شعب ۸.۱ درصد بوده است. ضمن آن‌که رشد بیشتر تعداد پایانه‌های فروش در مقایسه با خودپردازها در این دوره، نشان‌دهنده جهت‌گیری مناسب شبکه بانکی کشور در گسترش بیشتر پرداخت‌های الکترونیکی در سطح کشور است.
به‌طورکلی، در ابتدای دوره راه‌اندازی و توسعه سامانه‌ها و تجهیزات مختلف پرداخت الکترونیکی از اوایل دهه ۱۳۸۰، جهش یک‌باره رشد ابعاد مختلف تجهیزات پرداخت الکترونیکی اتفاق می‌افتد که به‌تدریج و با نزدیک شدن به دوره بلوغ توسعه و گسترش زیرساخت‌ها، از شدت رشد مذکور کاسته شده و ثبات نسبی در توسعه مختصات بانکداری الکترونیکی قابل مشاهده است.
بانک مرکزی طی سال‌های اخیر در حوزه بانکداری الکترونیک نیز اقدامات متعددی انجام داده است؛ به طوری‌که در شش ماهه اول سال ۱۳۹۶ کل کارت‌های صادر شده شبکه بانکی کشور بالغ بر ۳۷۵.۴ میلیون عدد بوده است. در این دوره، تعداد دستگاه‌های خودپرداز به ۵۱.۹ هزار دستگاه و تعداد پایانه‌های شعب و فروش نیز به ترتیب به ۷۷.۵ هزار و ۵.۵ میلیون دستگاه رسید.
گسترش مبادلات الکترونیکی
جدول (۶) تعداد و ارزش کل مبادلات از طریق ابزارها و تجهیزات پرداخت در شبکه بانکی کشور را برای دوره زمانی ۱۳۹۵-۱۳۹۲ نشان می‌دهد. در دوره مذکور، متناسب با توسعه تجهیزات و فن‌آوری پرداخت‌های الکترونیکی، تعداد و ارزش مبادلات الکترونیکی نیز رشد داشته است؛ به طوری‌که متوسط رشد سالانه تعداد و مبلغ تراکنش‌های پردازش شده در دوره مذکور به ترتیب ۲۸.۴ درصد و ۲۹.۵ درصد بوده است.
در این دوره متوسط رشد سالانه تعداد و ارزش مبادلات انجام شده از طریق خودپردازها به ترتیب ۷.۲ و ۳۵.۶ درصد، پایانه‌های فروش ۴۷.۳ و ۲۳.۱ درصد و پایانه‌های شعب ۱۲.۷ و ۲۳.۸ درصد بوده است. در این دوره مبادلات انجام شده از طریق تلفن همراه، تلفن ثابت، کیوسک و اینترنت از رشد قابل توجهی برخوردار شده‌اند؛ به گونه‌ای‌که متوسط رشد سالانه تعداد و ارزش مبادلات انجام شده از طریق دستگاه‌های مزبور به ترتیب ۹۸.۲ و ۹۶.۹ درصد است.
در شش ماهه نخست سال ۱۳۹۶ بالغ بر ۲۸۲۵ میلیون مبادله به ارزش ۸۷۲۴.۱ هزار میلیارد ریال از طریق خودپردازها و ۷۰۳۷ میلیون مبادله به ارزش ۷۵۲۰.۷ هزار میلیارد ریال از طریق پایانه‌های فروش انجام شده است. همچنین، در این دوره پایانه‌های شعب ۱۴۸ میلیون تراکنش به ارزش ۳۷۵۵.۸ هزار میلیارد ریال پردازش کرده‌اند.
